Çek de Bankanın Hak Sahibi Olması
T.C.
AKSARAY
2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
(TİCARET MAHKEMESİ SIFATIYLA)
TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR
ESAS NO : 2013/….
KARAR NO : 2014/…..
HAKİM : İBRAHİM KAYA
KATİP : RAMAZAN GÜNEŞ
DAVACI : D. MÜH İNŞ SAN TİC LTD ŞTİ -
VEKİLLERİ : Av. F. Ö. & Av. N. K. G. & Av. A.Ö. KONYA
DAVALILAR : 1- T…. A.Ş. ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ - Merkez/ AKSARAY
VEKİLLERİ : Av. B. Ü. - KONYA
Av. H. S. - KONYA
Av. Y. A.- KONYA
Av. S. C. Ö.- KONYA
2- AKBANK T.A.Ş. AKSARAY ŞUBESİ - Merkez/ AKSARAY
VEKİLİ : Av. B. Ö. Merkez/ AKSARAY
3- K. İNŞ TUR SAN TİC LTD ŞTİ - Merkez/ AKSARAY
DAVA : Menfi Tespit (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ: 29/04/2013
KARAR TARİHİ : 18/12/2014
GEREKÇELİ KARAR
YAZIM TARİHİ : 19/12/2014
Mahkememizde görülmekte bulunan Menfi Tespit (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili mahkememize vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle; müvekkili tarafından ticari işleri sebebi ile davalılardan K. İnş. Ltd. Şti.' ne teslim edilen, yine bu şirket tarafından teminat olarak davalı bankalara teslim edilip, kötü niyetle iktisap edilen dava konusu…… Bankası Aksaray Şubesinden keşide edilen, 3………. no'lu, 25/04/20… keşide tarihli 45.000,00 TL bedelli ve 3….. no'lu, 28/04/20…keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli toplamda 85.000,00 TL tutarındaki çeklerin iptali ile müvekkilinin borçlu olmadığının (menfi tespit) tespitine; dava devam ederken ödeme olduğu takdirde ödenen miktarın ödemeleri yapılan banka ile davalı şirketten müştereken.ve müteselsilen istirdadına, öncelikle tedbiren ve de tensiben % 15 teminat mukabilinde, davalı şirkete keşide edilen ve yine bu şirket tarafından teminat olarak davalı bankalara teslim edilip, kötü niyetle iktisap edilen, vadesi henüz gelmeyen çeklerin olası icra takiplerine konu edilmesinin durdurulması ile çek ödemelerinin önlenmesi için müvekkiline ait…. Bankası Aksaray Şubesindeki hesap ve iban numarasına İİK 72 md. ve HMK 391 vd. maddeleri gereğince tedbir vaazına, yine mezkur çeklerin davalılar tarafından, 3. kişilere devir ve temliki ile ciro edilmesini önlemek için İİK 72 ve HMK 391 md. gereğince tedbir kararı verilerek davalılara bildirilmesine, mezkur çeklerin icra takibine konu edilmesi halinde dava miktarının %20’ sinden aşağı olmamak üzere haksız talep tazminatının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile müvekkile ödenmesine, mahkeme masrafları ve ücreti vekaletinde karşı tarafa tahmiline karar verilmesini arz ve talep etmiştir.
Taraflara usulüne uygun tebligat yapılmıştır.
Davalı …..bank vekili cevap dilekçesinde özetle; diğer davalı K. İnşaat Tur.San.Tic.Ltd.Şti ile müvekkili banka arasında imzalanan 28.02.20… tarih ve 5.000.000,00 TL bedelli Genel Kredi Taahhütnamesi ve 07.11.20…. tarih ve 3.000.000,00 TL bedelli Genel Kredi Sözleşmesi gereğince kredi kullandırıldığını, davalı şirketin kullanmış olduğu kredilerin ödenmesi amacıyla davacıya ait 3…….nolu 28.04.20… keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli ve 3….. nolu 28.05.20….keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli çekleri ciro ederek müvekkili bankaya verdiğini, K. İnşaat Tur.San.Tic.Ltd.Şti kendisine tanınan sürelerde borcunu ödemediği için Aksaray 2. Noterliğinin 25.04.20…. tarih ve 6…. yevmiye nolu ihtarı keşide edildiğini, müvekkili bankanın alacağının halen ödenmediğini, müvekkil bankanın dava konusu çek üzerinde iyi niyetli meşru hamil konumunda olduğunu, müvekkili bankanın, davacı ile lehtar arasındaki ilişkiyi bilmediği gibi bilebilecek durumda da olmadığını, davacının, lehtar ile arasındaki ilişkiden kaynaklanan defileri iyi niyetli hamile karşı ileri süremeyeceğini, Türk Ticaret Kanunu 687/1. maddesi “ Poliçeden dolayı kendisine başvurulan kişi,düzenleyen veya önceki hamillerden biriyle kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan defileri başvuran hâmile karşı ileri süremez; meğer ki, hâmil, poliçeyi iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olsun.” hükmünü getirdiğini, yasa metninden açıkça anlaşılacağı üzere çek keşidecisinin, lehdar ile kendi arasında doğrudan doğruya mevcut olan ilişkilere dayanan defileri hamile karşı ileri süremeyeceğini, bunun tek istisnasının yine hamilin kötü niyetli olması olduğunu, hamilin kötü niyetinden bahsedebilmek için, hem cirantanın hem de yeni hamilin kötü niyetli olmalarının şart olduğunu, cevap dilekçesi ekinde sunmuş oldukları Yargıtay içtihatlarında da yetkili hamile karşı açılan davanın kabul edilebilmesi için yetkili hamilin senedi iktisap ederken keşidecinin zararına hareket ettiğinin, çekler karşılığında lehdara herhangi bir karşılık vermediğinin, lehdar ile arasında keşideciyi zarara uğratmak kastı ile gizli bir anlaşmanın olduğunun, dolayısı ile hamilin kötü niyetli olduğunun davacı tarafından ispatlanması gerektiğinin açıkça belirtildiğini bildirerek; müvekkili banka aleyhine açılan haksız ve yersiz davanın reddine, davacının dava konusu alacağın % 20 sinden aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilmesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı T… A.Ş. vekili yargılama aşamasında vermiş olduğu beyanlarında özetle; bilirkişi raporunun gerçeği yansıtmaktan uzak olup eksik incelemeyle oluşturulduğunu, Türk Ticaret Kanununa göre poliçeden dolayı kendine başvurulan kişinin, düzenleyen ve önceki hamillerinden biriyle kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan defileri başvuran hamile karşı ileri süremeyeceğini, müvekkili bankanın dava konusu çek üzerinde iyi niyetli meşru hamil konumunda olduğunu, müvekkili bankanın davacı ile lehtar arasındaki ilişkiyi bilmediği gibi bilebilecek durumda da olmadığını, davacının lehtar ile arasındaki ilişkiden kaynaklanan defileri iyi niyetli hamile karşı ileri süremeyeceğini, yasa metninden de açıkça anlaşılacağı üzere çek keşidecisinin, lehdar ile kendi arasında doğrudan doğruya mevcut olan ilişkilere dayanan defileri hamile karşı ileri süremeyeceğini, bunun tek istisnasının yine TTK 667/1 de açılanmış olduğu gibi hamilin kötü niyetli olması olduğunu, hamilin kötü niyetinden bahsedebilmek için hem cirantanın hem de yeni hamilin kötü niyetli olmalarının şart olduğunu, yani senet borçlusunun defi hakkını ortadan kaldırmak kast ve maksadıyla ciranta ile yeni hamil arasında bir anlaşma ve bu hususta bile bile kötü niyetli ve müşterek bir hareketin mevcudiyetinin şart olduğunu, aksi takdirde yetkili hamilin kötü niyetinden bahsedilemeyeceğini, ayrıca müvekkili bankanın diğer davalıyla aralarındaki kredi sözleşmesi gereği alacağının tahsili amacıyla söz konusu çeki ciro yoluyla aldığını ve bu sebeple kötü niyetinden bahsedilemeyeceğini, müvekkil bankanın kötü niyetinden bahsedilemeyeceğini, müvekkili bankanın iyi niyetli hamil durumunda olduğunu ve davacı ile diğer davalı K. Inş Tur San Tic Ltd.Şti arasındaki sözleşmeyi, ödeme dengesini alacak borç ilişkisini bilebilecek durumda olmadığını belirterek davanın reddine ve davacı aleyhinde %20' den aşağı olmamak kaydıyla tazminata mahkum edilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı K. İnş. Tur. San. Tic. Ltd. Şti davaya cevap vermemiş, duruşmaya da katılmamıştır.
Davalı şirkete ticari defterlerini sunması için kesin süre ihtaratlı tebligat çıkartılmasına rağmen ticari defterlerin sunulmadığı görülmüş, davacının ticari defterleri ise dosya arasına alınmıştır.
Dosya, mali müşavir bilirkişi İ. Ç.'e tevdi edilmiş olup, bilirkişinin 12/05/2014 tarihli raporunda özetle; davacının ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucunda; davacı şirket ile davalı şirket arasında 2013 Ocak, Şubat ve Mart ayları içerisinde ticari bir faaliyet olduğunun, bu faaliyetlerden dolayı davacı şirketin 10.581,36 TL borçlu olduğunu; diğer aylarda başkaca bir ticari faaliyetlerinin olmadığının tespit edildiğini, davacı şirketin vasat defterlerine göre davalı raporun 2.2 bölümündeki tabloda gösterilen (5) adet toplamda 272.000.00 TL çeklerin verilen sipariş avansına ait çekler olduğunu; 3….. no'lu 40.000.00 TL tutarında çekin sipariş avansı çeki olarak kayıtlanmadığı tespit edildiğinden; dava konusu edilmesi gereken tutarın 312.000,00 TL değil; 272.000,00 TL olduğunu bildirmiştir.
Tüm dosya kapsamı nazara alındığında davanın, Menfi Tespit - İstirdat davası olduğu görülmüştür. Dosyada mevcut dava dilekçesi, cevap dilekçesi, bilirkişi raporu ile diğer bilgi ve belgelerin birlikte ele alınıp değerlendirilmesi sonucu; davacı ile davalı K. İnşaat arasındaki ticari ilişkiler sebebiyle davaya konu … Bankası Aksaray Şubesine ait 3… nolu 28/04/20… keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli ve 3…. nolu 45.000,00 TL bedelli çeklerin keşide edilerek davacı tarafından davalı K.İnşaata verildiği, mali müşavir bilirkişi İ. Ç.'in 10/05/2014 tarihli raporunda ayrıntılı bir şekilde belirtildiği üzere bu çeklerin davacının ticari defterlerinde sipariş avansı olarak gözüktüğü, dolayısıyla çeklerin davalı şirket ile davacı arasındaki ticari işler sebebiyle verildiğinin kabulünün zorunlu olduğu kanaatine varılmış olup, davacı ticari defterlerinde çekler karşılığında davalı şirketin edimini yerine getirdiğine dair herhangi bir kaydın bulunmadığı, davalı tarafından ticari defterlerin sunulmaması sebebiyle davalının, davacının ticari defterlerindeki kayıtların aksini kanıtlayamadığı kanaati ile davaya konu bu çekin karşılığı olan edimin yerine getirilmemesi nedeniyle çekten dolayı davacının davalı K.İnşaat Ltd. Şti.'ye borçlu olmadığı kanaatine varılmış, 3…. nolu 45.000,00 TL bedelli çekin ödenmiş olduğu banka kayıtlarından anlaşıldığından bu çek yönünden dava dilekçesindeki istirdat talebi doğrultusunda çek bedelinin davalı şirketten istirdadına karar verilmiştir. Davalı bankalar yönünden de borçlu olmadığının tespiti talebinde bulunulmuş ise de; Yargıtay 19.Hukuk Dairesinin Yerleşik İçtihatları ve özellikle 2013/9110 Esas- 2013/14513 Karar Sayılı 23/09/2013 tarihli ilamı ile 2010/2337 Esas-2010/9624 Karar sayılı 13/09/2010 tarihli ilamlarında açıkça belirtildiği üzere, davalı bankaların kredi alacağına karşılık teminat teşkil etmek üzere çekleri temlik cirosuyla devraldığı ve davalı bankalara yetkili hamil olduğu, yapılan cironun rehin cirosu olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığı kanaatiyle , davalı bankanın kötü niyetli olduğu ispatlamadığından davalı banka yönünden açılan davanın reddine karar verilmiş, çeklerin ödenmemesi yönünde herhangi bir ihtiyati tedbir kararı verilmediğinden İİK 72 maddesine göre koşulları oluşmadığından tazminat taleplerinin reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere:
Davalı T. A.Ş ve …bank T.A.Ş' ye karşı açılan davaların REDDİNE, davalı bankaların tazminat taleplerinin REDDİNE,
Davalı K. İnşaat' a karşı açılan davanın KABULÜ ile,…. Bankası Aksaray Şubesine ait 3…. nolu 28/04/20….keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli çek yönünden davacının davalı K. İnşaat Ltd. Şti'ne borçlu olmadığının TESPİTİNE,
3….. nolu 45.000,00 TL bedelli davaya konu çekin bedeli olan 45.000,00 TL'nin davalı K. İnşaat Ltd. Şti'inden alınarak davacıya VERİLMESİNE,
Davacının tazminat talebinin REDDİNE,
Alınması gereken 5.806.,35 TL harçtan, başta peşin alınan 1.451,60 TL'nin mahsubu ile bakiye 4.354,75 TL'nin davalı K. İnşaat Ltd.Şti'inden alınarak hazineye gelir KAYDINA,
Davacı tarafından yatırılan 1.451,60 TL peşin harcın davalı K. İnşaat Ltd. Şti' nden alınarak davacıya VERİLMESİNE,
Davacı tarafından yapılan 24,30 TL başvuru harcı, 419,30 TL bilirkişi ücreti, posta ve tebligat gideri olmak üzere toplam 443,60 TL yargılama giderlerinin davalı K.İnşaat Ltd.Şti'nden alınarak davacıya VERİLMESİNE,
Davacı tarafından mahkeme veznesine yatırılan gider avansından kullanılmayarak arta kalan kısmın davacıya İADESİNE,
Davalı T. A.Ş. Kendisini vekille temsil ettirdiğinden AAÜT'sine göre hesaplanan 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı T.A.Ş.'ye VERİLMESİNE,
Davalı ….bank T.A.Ş. kendisini vekille temsil ettirdiğinden AAÜT'sine göre hesaplanan 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı ….bank T.A.Ş.'ye VERİLMESİNE,
Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden AAÜT'sine göre hesaplanan 9.200,00 TL vekalet ücretinin davalı K. İnşaat Ltd.Şti'inden alınarak davacıya VERİLMESİNE,
Dair karar davalı T…vekili ile davalı …..BANK vekilinin yüzlerine karşı, davacının yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 15 günlük yasal sürede Yargıtay’da temyiz yolu açık olmak üzere alenen verilip usulen okunup anlatıldı. 19/12/2014
T.C.
YARGITAY
19. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/….
KARAR NO : 2015/…….
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Aksaray 2. Asliye Hukuk Mahkemesi (Ticaret Mah.sıfatıyla)
TARİHİ : 18/12/2014
NUMARASI : 2013/….-2014/……
DAVACI : D.Müh İnş San Tic Ltd Şti.vek.Av.F.Ö.
DAVALI :1-T. A.Ş.Şube Müdürlüğü vek. Av.B. Ü. 2-…..bank T.A.Ş.Aksaray Şubesi vek. Av.B. Ö. 3-K. İnş Tur San Tic Ltd Şti.
Taraflar arasındaki menfi tespit-istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davalılar T. A.Ş. ve …bank T.A.Ş. yönünden davanın reddine, davalı K. Ltd.Şti. yönünden davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- K A R A R -
Davacı, müvekkili ile davalı K. Ltd.Şti. arasında ticari ilişki olduğunu, müvekkilinin davalı şirkete 8 adet toplam 397.000,00 TL bedelli avans çekleri keşide ettiğini, davalı şirketin çekler karşılığında ticari emtia göndermediğini, çekleri iade etmediğini, 25.04.20…. keşide tarihli 45.000,00 TL bedelli çeki davalı T.A.Ş.'ye, 28.04.20…keşide tarihli 40.000 TL bedelli ve 28.05.20… keşide tarihli 40.000 TL bedelli çekleri davalı …..bank A.Ş.'ye teslim ettiğini, davalı bankaların çekleri davalının kullanmış olduğu kredi borcuna teminat niteliğinde teslim aldığını ileri sürerek müvekkili tarafından davalıya teslim edilen ve vadesi gelmediği için tahsil edilemeyen 25.04.20…. keşide tarihli 45.000,00 TL bedelli ve 28.04.20…. keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli çeklerin iptaline, müvekkilinin davalılara borçlu olmadığının tespitine ve %20 oranında davalılar aleyhine tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ….bank T.A.Ş. vekili, davalı K. Ltd. Şti.'ye kredi kullandırıldığını, davalı şirketin kullandığı kredilerin ödenmesi amacıyla davacıya ait 28.04.20…keşide tarihli 40.000 TL bedelli ve 28.05.20… keşide tarihli 40.000 TL bedelli çekleri ciro ederek müvekkili bankaya verdiğini, müvekkilinin iyi niyetli meşru hamil olduğunu, davacının lehdar ile arasındaki ilişkiden kaynaklanan defileri iyi niyetli hamile karşı ileri süremeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı T. A.Ş. vekili, müvekkili bankanın iyi niyetli meşru hamil olduğunu, bankanın davacı ile lehdar arasındaki ilişkiyi bilebilecek durumda olmadığını, davacının lehdar ile arasındaki ilişkiden kaynaklanan defileri iyi niyetli hamile karşı ileri süremeyeceğini, bankanın davalı K.Ltd.Şti. ile aralarındaki kredi sözleşmesi gereği alacağının tahsili amacıyla çeki ciro yoluyla aldığını davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, yapılan yargılama ve toplanan delillere göre, dava konusu çeklerin davacının ticari defterlerinde sipariş avansı olarak gözüktüğü, çekler karşılığında davalı şirketin edimini yerine getirdiğine dair herhangi bir kaydın bulunmadığı gerekçesiyle davacının davalı K.Ltd.Şti.'ye borçlu olmadığının tespitine, 45.000,00 TL bedelli çek davacı tarafından ödendiğinden çek bedelinin davalı şirketten istirdadına, davalı bankaların kredi alacaklarına karşılık teminat teşkil etmek üzere çekleri temlik cirosuyla devraldığı ve davalı bankaların yetkili hamil oldukları, davalı bankaların kötü niyetli olduklarının ispatlanamadığı gerekçesiyle davalı bankalar yönünden davanın reddine, çeklerin ödenmemesi yönünde herhangi bir ihtiyati tedbir kararı verilmediğinden tazminat taleplerinin reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2-Davacı vekili, müvekkilinin 25.04.20… keşide tarihli 45.000,00 TL bedelli çekten dolayı davalı T. A.Ş.'ne, 28.04.20…keşide tarihli 40.000,00 TL bedelli çekten dolayı davalı …bank T.A.Ş.'ne borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiş, mahkemece her iki davalı aleyhine açılan davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafça ayrı ayrı çeklere dayanılarak davalılar yönünden ayrı ayrı menfi tespit isteminde bulunulduğundan davanın her iki davalı yönünden reddine karar verilmesi nedeniyle davalılar lehine kendileri ile ilgili dava konusu üzerinden vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken mahkemece çeklerin toplamı üzerinden davalılar yararına ayrı ayrı vekalet ücretine hükmedilmesi usul ve yasaya aykırı ise de bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden 6100 sayılı HMK'nun geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'nun 438/7 maddesi uyarınca hükmün düzeltilerek onanması uygun görülmüştür.
SONUÇ:Yukarıda 1 nolu bentte açılanan nedenlerle davacı vekilinin öteki temyiz itirazlarının reddine, 2 nolu bentte belirtilen sebeplerle hüküm fıkrasının 9. bendindeki "9.200,00 TL" rakamının hükümden çıkarılarak yerine "5.250,00 TL" rakamının, 10. bendindeki "9.200,00 TL" rakamının çıkarılarak yerine"4.700,00 TL" rakamının yazılması suretiyle hükmün düzeltilmiş bu şekliyle ONANMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 14.12.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Ş. Saraç A.Tuncay A.Yaman N.Üstün F.Akyüz
